Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme Önerileri
Bir ülkenin sosyal ve ekonomik yönden beklenen uygarlık seviyesine
ulaşabilmesi ancak bedensel ve zihinsel yönden güçlü, sağlıklı ve
yetenekli bireylerin varlığına bağlıdır. Ülkemiz nüfusunun çoğunluğunu
oluşturan çocuklarımızın da gelecekte sağlıklı ve üretken bireyler
olması yeterli ve dengeli beslenmeleri ve hareketli bir yaşam sürmeleri
ile mümkündür.
Çocuğun kişiliği özellikle okul öncesi dönemde şekillenmekte,
yetişkinlik çağındaki davranışları üzerinde etkili olacak
alışkanlıkların edinilmesi bu yıllara dayanmaktadır. Çocukluk çağında
kazanılan sağlıklı beslenme alışkanlıkları hayatın sonraki dönemlerini
etkileyerek ileriki yaşlarda ortaya çıkabilecek sorunları önlemede
önemli rol oynamaktadır. Sağlıklı beslenme çocuğun bedensel, sosyal ve
duygusal gelişimi üzerinde önemli bir rol oynamaktadır.
Yapılan çalışmalarda, yetersiz ve dengesiz beslenen
öğrencilerin dikkat sürelerinin kısaldığı, algılamalarının azaldığı,
öğrenmede güçlük ve davranış bozuklukları çektikleri, okulda devamsızlık
sürelerinin uzadığı ve okul başarılarının düşük olduğu ortaya
konmuştur.
Geleceğin teminatı çocuklarımızın daha sağlıklı, üretken ve
başarılı olmalarında sağlıklı beslenmeleri kadar hareketli bir yaşam
sürmeleri de çok önemlidir. Çocuğun bu dönemde düzenli olarak yaptığı
spor etkinlikleri, sağlıklı bir fizik yapının gelişmesini sağlarken;
ileriki dönemde, sağlıklı beslenme ile birlikte birçok kronik hastalığın
oluşma riskini de azaltmaktadır.
"Bugünün küçükleri yarının büyükleridir" diyerek çocuklara verdiği
önemi dile getiren büyük önderimiz Atatürk, 23 Nisan'ı çocuklara
armağan etmiştir. Bu dünyada kutlanan ilk çocuk bayramıdır. 23 Nisan
sadece Türk çocuklarının bayramı olmaktan çıkmış, dünya çocuklarının da
önemli bir günü haline gelmiştir. Bizde tüm çocukların 23 Nisan Ulusal
Egemenlik ve Çocuk Bayramını kutlar onlara daha sağlıklı ve daha mutlu
bir gelecek dileriz.
Çocukların sağlıklı, aktif ve daha üretken bir yaşam sürmeleri
için sağlıklı beslenme ve yaşam önerileri aşağıda özetlenmiştir.
Çocuklara Yönelik Sağlıklı Beslenme ve Yaşam Önerileri
- Çocukların sağlıklı beslenmesi için dört besin grubunda
bulunan besinlerden yeterli miktarlarda ve dengeli bir şekilde
tüketmeleri gerekmektedir. Süt grubunda yer alan süt, yoğurt, et
grubunda yer alan et, tavuk, yumurta, kuru baklagiller, sebze ve meyve
grubu ve tahıl grubuna giren ekmek, bulgur, makarna, pirinç vb.
besinlerin her öğünde yeterli miktarlarda tüketilmesine dikkat
edilmelidir.
- Çocukların özellikle kemik ve diş gelişimi için günde
imkanlar dahilinde 2-3 su bardağı kadar süt veya yoğurt, 1 kibrit kutusu
kadar beyaz peynir tüketmelerine özen gösterilmelidir. Ayrıca,
hastalıklara karşı daha dirençli olmaları, ve sağlıklı büyüme ve
gelişmeleri için her gün en az 5 porsiyon taze sebze veya meyve
tüketmeleri önerilmektedir.
- Öğrenciler için en önemli öğün kahvaltıdır. Bütün gece
süren açlıktan sonra, vücudumuz ve beynimiz güne başlamak için enerjiye
gereksinim duymaktadır. Kahvaltı yapılmadığı takdirde, dikkat
dağınıklığı, yorgunluk, baş ağrısı ve zihinsel performansta azalma
olmaktadır. Bu nedenle, güne yeterli ve dengeli yapılan bir kahvaltı ile
başlamak öğrencilerin okul başarısının artmasında son derece önemlidir.
Çocukların her sabah düzenli olarak kahvaltı yapma alışkanlığı
kazanmalarına özen gösterilmelidir. Peynir, taze meyve veya meyve
suları, birkaç dilim ekmek, 1 bardak süt çocuklar için kahvaltıda
yeterlidir. Özellikle kaliteli proteinve zengin vitamin ve mineral
içeriğinden dolayı haşlanmış yumurtanın sıklıkla tüketilmesi
önerilmektedir.
- Gün boyu fiziksel ve zihinsel performansın en üst düzeyde
tutulabilmesi, düzenli olarak ara ve ana öğünlerin tüketilmesi ile
mümkündür. Bu nedenle, öğün atlanmamalıdır. Günlük tüketilecek
besinlerin 3 ana, 2 ara öğünde alınması en uygun olanıdır.
- Açıkta satılan besinler, yeterince güvenilir ve temiz
değildir. Ayrıca, uygun koşullarda muhafaza edilmedikleri için çabuk
bozulma riski taşırlar. Bu nedenle, özellikle okul çevresinde açıkta
satılan besinlerin kesinlikle satın alınmaması gerekmektedir.
- Çocukların okul kantinleri, büfe gibi yerlerden satın
aldıkları besinlerin seçiminde de dikkatli olmaları gerekmektedir. Süt,
ayran gibi ambalajlı besinleri satın alırken etiket bilgisinde Tarım ve
Köyişleri Bakanlığından üretim izninin bulunmasına ve son kullanım
tarihinin geçmemiş olmasına, ambalajsız satılan tost, simit, poğaça gibi
yiyeceklerin de temiz ve güvenilir şekilde hazırlanmış olmasına dikkat
edilmelidir.
- Beslenme çantası ve su mataralarının her gün temizlenmesine özen gösterilmelidir.
- Çocuklar, tuvalet ve umumi kullanıma açık çeşme sularından su
içmemeleri konusunda uyarılmalı, güvenilir içme suyu tüketmeleri
sağlanmalıdır.
- Öğle yemeği okulda yeniliyorsa Sağlık Bakanlığının hazırladığı menü modelleri örnek alınmalıdır.
- Okulda veya evde dinlenirken ve ders çalışırken açlık
hissedildiğinde tüketilen besinlere dikkat edilmelidir. Örneğin, şeker
ve şekerli besinler, cips vb. yağlı ve tuzlu besinler veya gazlı
içecekler yerine süt, yoğurt, sütlü tatlılar, ekmek arası peynir, taze
sıkılmış meyve suları, kuru yemişlerin ve kuru meyvelerin tüketiminin
tercih edilmesi daha yararlıdır.
- Çocuklara sigarasız bir ortam sağlamak, onların yanında
sigara içmekten kaçınmak ve en azından yaşadıkları ev ortamını "sigara
içilmez" bir yer haline getirmek çocukların sağlığını korumak açısından
son derece önemlidir.
- Vücudun düzenli çalışması, tüketilen besinlerin vücuda
yararlılığının artırılması, çocukların fiziksel, zihinsel ve duygusal
gelişimlerine olumlu katkı sağlamaları açısından fiziksel aktivitenin
artırılmasına da önem verilmelidir. Bu nedenle, uzun süreli televizyon seyretme, bilgisayar kullanımından kaçınılmalı, çocukların
gerek okul yönetimi gerekse de ebeveynleri tarafından sevdikleri
herhangi bir spor dalı ile ilgilenmeleri teşvik edilmelidir.
- Sağlıklı yaşam için çocuklara el yıkama ve diş fırçalama
alışkanlığının kazandırılması çok önemlidir. Kirli eller, basit bir
soğuk algınlığından ölümcül hastane enfeksiyonlarına kadar pek çok
hastalığın nedeni olabilmektedir. Bu nedenle çocuklara, özellikle yemek
yemeden önce ve sonra, tuvalete girdikten, dışarıda oyun oynadıktan
sonra, dışarıdan eve gelince ellerini, ılık akan su altında sabun ile
iyice ovuşturarak yıkamaları konusunda alışkanlık kazandırılması
gerekmektedir.